Seksuologia to nauka zajmująca się wszelkimi konsekwencjami wynikającymi z faktu, że ludzie dzielą się na dwie płci: żeńską i męską. (Imieliński, 1982). Seksuologia interesuje się następstwami tego podziału oraz konsekwencjami na rozwój i zdrowie człowieka, harmonię jego współżycia z innymi ludźmi oraz tworzenie więzi interpersonalnych, czyli całościowe funkcjonowanie seksualne. Funkcjonowanie seksualne jest także analizowane przez takie nauki, jak psychologia, pedagogika, socjologia, filozofia, biologia, antropologia, medycyna, prawo i religioznawstwo.
Zakres seksuologii z punktu widzenia wyżej wymienionych dziedzin wydawać się może wąski, ponieważ zajmuje się ona jedynie wycinkiem zagadnień wchodzących w zakres innych nauk. Z drugiej strony zakres ten wydaje się szeroki, gdyż seksuologia integruje i syntetyzuje wiedzę podzieloną przez inne gałęzie badawcze w jedną interdyscyplinarną naukę. Seksuologia w istocie jest nauką podwójnie interdyscyplinarną, ponieważ po pierwsze, integruje aspekty medyczne z innymi zagadnieniami wielu nauk pozamedycznych (psychologia, pedagogika, socjologia, filozofia, biologia, antropologia, medycyna, prawo i religioznawstwo i tak dalej), i po drugie, integruje różne zagadnienia z wielu dyscyplin medycznych, takich jak psychiatria, fizjologia, endokrynologia, ginekologia, neurologia i tak dalej.
Sam przedmiot seksuologii jest wielowymiarowy, co dodatkowo, oprócz interdyscyplinarności nauki, nadaje tej dziedzinie charakter wielowymiarowy.
Seks i erotyzm – podstawowe pojęcia z zakresu opisywanej dyscypliny naukowej, łączą się na wielu poziomach z różnymi zagadnieniami i czynnikami. Seks (sexus – płeć), to bardzo ogólny termin, rozumiany jako ogół spraw związanych z życiem seksualnym, oraz zespół cech biologicznych u kobiet i mężczyzn działających pobudzająco na zmysły (Lew-Starowicz, Lach-Długołęcka, 1996; Lew-Starowicz, 2000). Erotyzm to drugi termin, który oznacza zainteresowanie oraz odczuwanie przyjemności w ramach zagadnień atrakcyjności fizycznej i psychicznej osób w relacjach psychoseksualnych. Erotyzm jest pojęciem nadrzędnym wobec seksualności, charakterystycznym dla aktywności specyficznie ludzkich, nadając czynnościom i reakcjom seksualnym ponadbiologiczne i ponadprokreacyjne wartości. W ramach seksu oraz erotyzmu wyróżnić można czynniki biologiczne, psychiczne, społeczno-kulturowe i wymiar neotyczny – elementy duchowe (Lew-Starowicz, 2000). Seks z erotyzmem tworzą hierarchiczną strukturę, przedstawioną poniżej, gdzie jedno zawiera się w drugim, budując przedmiot zainteresowań seksuologicznych w literaturze (Lew-Starowicz, 2000).
libido
seksualność
identyfikacja płciowa
podstawowa orientacja seksualna
preferencje seksualne
rola płciowa
ekspresja erotyczna
(Lew-Starowicz, 2000)
Libido jest terminem wprowadzonym przez Z. Freuda (Freud, 1992/1935), oznaczającym formę energii psychicznej, za pośrednictwem której popędy życia takie jak głód, pragnienie i seks, wykonują swoje funkcje (Hall, Lindzey, 1990). Spośród wszystkich popędów życia Freud poświęcił najwięcej uwagi popędowi seksualnemu, stąd często współcześnie libido bywa zamiennie rozumiane jako popęd płciowy. Na wykresie powyżej libido jest właśnie energią popędu płciowego, która energetyzuje i motywuje aktywność seksualną jednostki. Drugim piętrem struktury funkcjonowania seksualnego jest seksualność, którą Z. Lew-Starowicz definiuje jako reaktywność seksualną, odczuwanie potrzeby seksualnej, pożądania i podniecenia. Trzecie piętro to identyfikacja płciowa, która oznacza akceptowane poczucie przynależności do własnej płci. Podstawowa orientacja seksualna może być heteroseksualna, biseksualna lub homoseksualna, i oznacza pociąg seksualny do przedstawicieli danej płci. Piąte piętro tworzą preferencje seksualne, które rozumieć należy jako osobnicze skłonności, upodobania seksualne. Kolejne piętro tworzy rola płciowa, czyli wzorzec zachowań uznawanych za specyficzny dla danej płci Ostatnie, siódme piętro związane jest z ekspresją erotyczną, która dotyczy związków uczuciowych, miłości erotycznej, twórczości erotycznej, a nawet mistyki i ekstazy erotycznej. Należy stwierdzić, że dwa pierwsze piętra są wspólne człowiekowi i zwierzętom, natomiast pozostałe piętra cechują specyficzną, ludzką aktywność seksualną.
Podsumowując można powiedzieć, że seksualność ludzka właśnie poprzez swoją wielowymiarowość musi angażować całą grupę dyscyplin naukowych, opisujących i analizujących przejawy seksu w rzeczywistości poznawalnej.
Autor zezwala na cytowanie niniejszego tekstu pod warunkiem zachowania jasnej adnotacji o źródle.