Rozwijamy się przez całe życie, a nie tylko w okresie dzieciństwa i dorastania.  Zapraszam do przeczytania artykułu o rozwoju człowieka dorosłego, w którym w miarę szeroko omówione zostały różne zadania rozwojowe, przed którymi stają ludzie w swoim życiu. Poruszam tu również relację między etapami dorosłego życia a kwestią miłości i seksu, co pozwoli czytelnikowi zrozumieć powiązania między psychologią rozwojową a seksuologią.

Poniższy tekst jest małym fragmentem mojej pracy doktorskiej na temat: Funkcjonowanie seksualne młodych dorosłych w odniesieniu do normy seksualnej. Z zainteresowanymi czytelnikami chętnie podzielę się posiadanymi informacjami na ten temat. Zapraszam!

Dorosłość to okres największej witalności oraz doskonalenia psychologiczno-społecznych aspektów życia. Jest to czas dalszego formowania i realizacji aspiracji dotyczących przede wszystkim rodziny i odpowiedniej pozycji społecznej (Pietrasinski, 1990). Może więc to być okres największej satysfakcji związanej z udanym życiem uczuciowym i zawodowym, czas ujawniania kompetencji społecznych, zdolności intelektualnych i sprawności organizacyjnych (Miluska, 1996). Z drugiej strony, co podkreśla D. Levinson (Levinson i inni, 1978; Levinson, 1986, 1996), jednocześnie jak dorastanie, tak i okres dorosłości może być czasem napięć związanych z koniecznością dokonywania wyborów i doznawania porażek, których źródłem są zarówno własne pasje, jak i wymagania innych osób. W okresie dorosłości, w toku eksternalizacji osobowości, zostaje dokonane przekazanie osiągnięć jednostki do wspólnego życia, zarówno w kontekście partnera życiowego, jak i otoczenia społecznego. W tym okresie zaznaczają się następujące trendy rozwojowe (White, 1975; Kielar-Turska, 2000):

– stabilizacja własnej tożsamości,

– nawiązywanie głębszych związków interpersonalnych,

– pogłębienie dziedzin aktywności takich jak praca, nauka, zainteresowania,

– wyraźniejsze dostrzeganie problemów moralnych i etycznych,

– wzrost znaczenia troski o innych ludzi, nie tylko najbliższych.

Wejście w dorosłość rozpoczyna wiek młodzieńczy, zwany przez niektórych badaczy wczesną dorosłością. Okres ten trwa mniej więcej od 18 do 25 – 30 roku życia w różnych koncepcjach podziału życia ludzkiego. Zestawiając ze sobą koncepcje J. Birrena, D. Bromley’a, Ch. Gordona, D. J. Levinsona, czy E. Eriksona (Kielar-Turska, 2000), otrzymuje się zazębiające się wzajemnie czasowo i rozwojowo ujęcie życia młodego dorosłego. Niektórzy autorzy nazywają ten etap wczesną dojrzałością, ale charakterystyka rozwojowa pozostaje bardzo podobna.

Na większą uwagę zasługuje podział zaproponowany przez D. Levinsona i współpracowników (Levinson i inni, 1978), ze względu na dynamiczne ujęcie kolejnych odcinków życia jako sekwencji powtarzających się stale okresów zmian i względnej stabilizacji podstawowych rodzajów aktywności i związków jednostki z otoczeniem. Autor ten dzieli ludzkie życie na 4 wielkie ery:

1. Dzieciństwo;
2. Wczesna dorosłość;
3. Wiek średni;
4. Późna dorosłość.

Ery tworzą rodzaj makrostruktury pełnego cyklu życiowego, w ramach których wyróżnić można mniejsze fazy rozwojowe. Podkreślić przy tym należy, że żadna era, ani faza nie jest lepsza, lub wyższa, lecz, że każdy etap w życiu niesie ze sobą istotne zadania i odmienne strategie ich realizacji. Wydaje się w tym miejscu właściwe przyrównanie er rozwojowych do pór roku w cyklu przyrodniczym. Każda era trwa mniej więcej 25 lat, jednak nie należy ich po prostu dodawać, aby otrzymać pełny cykl (Wtedy człowiek musiałby żyć 100 lat!). Główna myśl autora jest taka, że ery zachodzą na siebie w ten sposób, że przez kilka lat człowiek żyje poniekąd w dwóch erach jednocześnie. Są to okresy przejścia (transitions), między erami, czyli fazy łączące, kiedy jedna era dobiega końca, a następna rozpoczyna swój bieg. W każdej erze jednostka tworzy odmienną strukturę, czyli podstawowy w danym czasie wzorzec aktywności człowieka i jego relacji z otoczeniem. Aktualną strukturę życia opisać można przy pomocy najważniejszych w danym czasie związków osoby ze światem i możliwościami rozwojowymi jednostki, będącymi jej potencjałem. Potencjał ten jest realizowany poprzez określone role społeczne, wyznawane wartości, postawy, oraz stawiane cele wynikające z aktualnych potrzeb osoby. Struktura życia zawiera więc w sobie osobowość jednostki, jej aktywność, sieć relacji interpersonalnych, instytucjonalnych i środowiskowych.

Wejście, wkraczanie (ang. transition), w nową erę jest decydującym okresem zwrotnym w cyklu życia. Rozpoczyna się wtedy wyodrębnianie nowej struktury życiowej, która później jest rozbudowywana i umacniana, a następnie, już po wielu modyfikacjach, zostaje znów skonfrontowana, i na nowo wyodrębniona, w kolejnej erze życia. D. Levinson pokazuje życie człowieka, jako cyklicznie powtarzające się budowanie, wykorzystywanie i przekształcanie struktury życia. Okresy względnej stabilizacji i stałości, są przedzielane fazami kryzysowymi, kiedy jednostka szuka nowych rozwiązań, musi konfrontować swoje umiejętności i zasoby z wymaganiami otoczenia i nowymi zadaniami życiowymi, oraz podejmuje kluczowe decyzje dla dalszego życia. Te przemiany nie zawsze są łagodne w swej istocie, i nierzadko zachodzą w atmosferze napięcia, konfliktów i ryzyka egzystencjalnego.

Według D. Levinsona (Levinson i inni, 1978, Levinson, 1996), okres wczesnej dorosłości rozpoczyna się fazą wchodzenia we wczesną dorosłość (early adult transition), a kończy fazą ustalenia się dorosłości – stabilizacji (setting down), po której człowiek przechodzi w wiek średni. Wejście we wczesną dorosłość (wiek 17 – 22 lata), jest rozwojowym mostem między erą dzieciństwa i dorastania, a erą wczesnej dorosłości. Po pierwsze, pojęcie separacji jest zagadnieniem kluczowym w tym czasie, separacji od funkcjonowania w dotychczasowy, „nie dorosły” sposób, w szczególności od modelu funkcjonowania w rodzinie pochodzenia. Czas ten charakteryzuje się narastającą stopniowo niezależnością finansową, „wychodzeniem z domu” dosłownie i w przenośni, i wchodzeniem w nowe, bardziej autonomiczne i odpowiedzialne role. Wzrasta w tym czasie dyferencjacja między „ja” a rodzicami, poszerza się przestrzeń psychologiczna między domem rodzinnym a młodym człowiekiem, który w ten sposób dystansuje się od rodzicielskiego wsparcia i autorytetu. Po drugie, podejmowane są w tej przejściowej fazie inicjalne próby osadzenia siebie w dorosłym świecie, poprzez doświadczanie i testowanie swoich możliwości, wyobrażanie swojej osoby, jako uczestnika dorosłego świata, i podejmowanie zachowań, mogących mieć wpływ na dalszy tok zdarzeń, już w dorosłym życiu.

Następnie młody człowiek wchodzi w fazę debiutu w świecie dorosłych (ang. entering the adult world), która trwa od 22 do 28 roku życia. Debiut w świecie dorosłych jest raczej budowaniem nowej struktury, niż jej zmienianiem. Podstawy dorosłego życia, zainicjowane w poprzedniej fazie, są teraz dalej testowane, redefiniowane i konsolidowane. Priorytetowy cel stanowi w tym czasie zaangażowanie nowo powstałej struktury we współpracujący układ między wartościami „ja” a społecznością dorosłych. Cel ten młody dorosły osiąga przy pomocy pracy w obszarze dwóch zadań. Pierwsze zadanie to eksploracja możliwości. Wymaga to otwartości na różne opcje, unikania silnych zobowiązań i znajdowania potencjalnych alternatyw. Drugie zadanie natomiast to stworzenie stabilnej struktury życia. Niestety, w opozycji do pierwszego, wymaga to dokonywania wyborów, zawierania przymierzy i podejmowania zobowiązań. Młody dorosły staje w ten sposób przed koniecznością częstego balansowania na granicy zależności i niezależności, otwierania i zamykania, poszukiwania i sankcjonowania, poszerzania i zawężania, wreszcie niszczenia i tworzenia. Ponieważ trudno jest jednocześnie realizować dwie opcje, dlatego jednostka może wybrać podejmowanie wysiłku bardziej w jednym kierunku, co owocuje dominacją jednego stylu funkcjonowania nad drugim. Zarówno jednak styl ryzykowny i wolnościowy, jak i zakorzeniony i ustabilizowany, zawierają pewne rodzaje ryzyka. Jeżeli młody dorosły wybierze zainwestowanie energii psychicznej w pierwsze zadanie, to może jego życie zostać pozbawione wartości zakorzenienia i osadzenia w pewnej tradycji kulturowej, co może w konsekwencji prowadzić do poczucia alienacji i osamotnienia. W przypadku wyboru realizacji drugiego zadania należy się liczyć z ryzykiem utraty możliwości poszerzenia granic i doświadczeń jednostkowych, zubożeniem treści życia i podejmowaniem się ról i funkcji, nie wynikających z autentycznego powołania, lecz automatycznego powielania i konformizmu. Młody dorosły najczęściej szuka kompromisu między tymi dwoma opcjami, co może, ale nie musi kończyć się poczuciem sukcesu w tej fazie rozwojowej.

Kolejna faza ery wczesnej dorosłości, to wejście w lata trzydzieste (ang. age thirty transition). Jest to czas (29 – 33 lata), kiedy pojawia się szansa przemiany pierwszej „wersji” dorosłej struktury życia. Dorosły człowiek może wtedy skorygować i poprawić swoje ograniczenia i słabe punkty w funkcjonowaniu. Często pojawia się w tym czasie refleksja, że dotychczasowe profity z wcześniejszych rozwiązań zaczynają się wyczerpywać, tymczasowe strategie nie wystarczają do osiągania satysfakcji, a zadania życiowe są coraz poważniejsze. Pojawia się poczucie presji czasu – rodzaj doświadczania, że, jeżeli chce się coś zmienić w życiu, to trzeba to zrobić teraz, bo potem będzie za późno. Mogą w takich okolicznościach pojawić się pewne znamiona kryzysu – destabilizacji funkcjonowania. Faza ta bywa okresem przekształceń i modernizacji, a czasem wysokiego poziomu stresu.

Dalej w życiu dorosłego można mówić o fazie stabilizacji (ang. setting down), trwającej mniej więcej do 40 roku życia, kiedy struktura życiowa zostaje w końcu skonsolidowana ustabilizowana, co określić można mianem ustatkowania się. Priorytetem staje się wtedy zatwierdzenie i osadzenie w kilku kluczowych kwestiach, obudowanie ich i ugruntowanie poprzez zainwestowanie w możliwie największą liczbę detali i komponentów utrwalających to, co zostało osiągnięte. Tymi kluczowymi tematami są: rodzina, kariera zawodowa, przyjaźnie, hobby, przynależność do określonej grupy społecznej. Dorosły, w ramach tych głównych tematów, dąży do realizowania długo-terminowych planów i czerpania zysków oraz satysfakcji w ich obrębie. W fazie stabilizacji też można mówić o dwóch zadaniach, które potencjalnie mogą być przeciwstawne, jednak ich antynomia jest słabiej zaznaczona, niż w fazie debiutu w świecie dorosłych. Pierwsze zadanie polega na koncentracji w usankcjonowaniu swojego istnienia w ramach określonej niszy w społeczeństwie, czyli zakotwiczeniu się i ugruntowaniu w odpowiednim dla siebie miejscu poprzez oddanie się rodzinie, profesji, czy społeczności. Drugie zadanie koncentruje się na wspieraniu i dbaniu o progresywne profity w ramach stabilnej struktury, która jest owocem pracy dokonanej podczas realizacji pierwszego zadania. Kiedy pierwsze zadanie to usankcjonowanie swojego miejsca w życiu, wymagające nierzadko nakładu energii, to drugie jest bardziej spokojnym czerpaniem korzyści z tego miejsca, już wcześniej ustabilizowanego (Levinson i inni, 1978; Levinson, 1996).

Rozwój człowieka w perspektywie life – span z reguły zawiera ujmowanie przemian odnoszących się do okresów kryzysów rozwojowych, przedzielonych okresami stabilizacji. Odwołując się do analizy pojęcia kryzysu, okres dorosłości można opisać w kategoriach normatywnych kryzysów intymności versus izolacji (wczesna dorosłość), oraz generacyjności versus stagnacji na etapie średniej dorosłości (Erikson, 1968; Hall, Lindzey, 1990). Pierwszy z nich jest szczególnie interesujący ze względu na tematykę niniejszej rozprawy, ponieważ odnosi się do doświadczenia młodych dorosłych osób, próbujących nawiązać stosunki z innymi ludźmi nacechowane dużą dozą bliskości. E. Erikson (Erikson, 1997), rozważając rozwój we wczesnej dorosłości w aspekcie rozwiązywania dylematu intymność versus izolacja, kładzie nacisk ma to, że młody dorosły, który w poprzednim okresie zbudował i odnalazł swoją tożsamość, na obecnym etapie, pragnie złączyć ją z tożsamością innych. Jest to początek gotowości do angażowania się w związki i wspólnoty. Rozwija się wtedy prawdziwy genitalizm, który cechuje się charakterem poszukująco-tożsamościowym. Rozwijanie takiego typu relacji, kiedy partnerzy dążą do odnajdowania złączenia i jedności, wymaga odwagi w podejmowaniu prób nawiązania intymnych związków. Unikanie kontaktów, wycofywanie się, lub wręcz zakazywanie sobie lub przez innych, tego typu aktywności, prowadzić może do izolacji, która oprócz poczucia samotności, niepotrzebności i braku wartości, utrudniać będzie w następnej fazie osiągnięcie kreatywności.

Analizując czynniki tworzenia i powodzenia związków Z. Nęcki (Nęcki, 1990, 1992), wykazał, że podobieństwo cech osobowości jest silniejszym predyktorem satysfakcjonujących relacji interpersonalnych, niż ich przeciwieństwo czy komplementarność. Dodatkową, lecz istotną rolę odgrywają takie czynniki jak: wiek, wykształcenie, atrakcyjność fizyczna, rodzaj wykonywanej pracy, status finansowy, wyznanie, przynależność etniczna, które to czynniki są istotnym kryterium wyboru stałego partnera (Buss, 2001). G. Levinger (Kielar-Turska, 2000), w budowaniu długotrwałego układu, wyróżnił pięć faz:

1. zauważenie się nawzajem i powstanie gotowości do nawiązania znajomości,
2. rozpoczęcie znajomości i podjęcie bezpośrednich kontaktów,
3. pogłębienie wzajemnego zaangażowania,
4. pojawienie się kryzysów grożących rozpadem, i współwystępowanie tendencji „do” i „od”,
5. rozpad układu wskutek rezygnacji lub śmierci jednego z partnerów.

We wczesnej dorosłości najczęściej należy spodziewać się wystąpienia trzech pierwszych faz.

Okres bycia młodym dorosłym to także czas tworzenia rodziny i prokreacja. Młodzi dorośli uczą się pełnienia ról żony i matki, męża i ojca. Wymaga to umiejętności poszukiwania kompromisów oraz uwzględniania szerszej perspektywy nie tylko pary, ale całej rodziny (Zubrzycka, 1993). Momentem kluczowym w cyklu rodzinnym zdaje się być pojawienie się pierwszego dziecka, które rewolucjonizuje funkcjonowanie partnerów w domu (Matuszewska, 1993), natomiast kolejne dzieci mają mniejszy wpływ na przebudowywanie sposobów funkcjonowania młodych dorosłych.

Innym elementem charakterystycznym dla funkcjonowania młodych dorosłych jest podjęcie pracy zawodowej i rozwijanie kariery zawodowej. Podjęcie pracy i jej sposób wykonywania zależy od rodzaju orientacji zawodowej. B. Lievegoed (Pietrasiński, 1990), wyróżnił sześć nastawień życiowych, które uwidoczniają się podczas aktywności zawodowych, i występują we wszystkich rodzajach zawodów. Są to następujące nastawienia:

1. badawcze,
2. refleksyjne,
3. organizacyjne,
4. opiekuńcze,
5. innowacyjne,
6. utrwalające.

Każde nastawienie zawiera dwie modalności: twórczą i nietwórczą, co owocuje w sumie 12 orientacjami zawodowymi. W każdym zawodzie, podczas kariery zawodowej konkretnej osoby, ujawnić się mogą różne typy orientacji, i jedna lub obie modalności. Podstawowe nastawienie wpływa na wybór zawodu przez młodych dorosłych, co, według B. Lievegoeda, stanowi klucz do biografii nie tylko zawodowej danej jednostki, jednak najpełniej uwidacznia się w przebiegu kariery zawodowej.

Badania wykazują, że w okresie wczesnej dorosłości, mamy do czynienia z kontynuacją dalszego rozwoju intelektualnego (Pietrasinski, 1990; Kielar –Turska, 2000). Rozwój ten opisywać można w kategoriach myślenia postformalnego. Myślenie postformalne ma charakter relatywistyczny, dialektyczny i metasystemowy. Relatywizm polega na umiejętności ujmowania problemu w ramach różnych systemów odniesień i konstruowania wielu równoważnych rozwiązań. Myślenie relatywistyczne pozwala kształtować świadomość własnych przekonań i zapewnia lepszą jakość komunikacji z innymi osobami, co jest niezwykle ważną umiejętnością w okresie wczesnej dorosłości, kiedy bycie w kontakcie z innymi jest bardzo ważne. Myślenie młodych dorosłych zaczyna także charakteryzować dialektyka. Dzięki temu osoba dorosła może oceniać i dostrzegać przeciwieństwa, co ułatwia działanie w stale zmieniającej się rzeczywistości. Poza tym rozwija się myślenie postformalne, czyli umiejętność przekroczenia logiki operacji formalnych, kiedy operacje formalne stanowią konieczny, ale już niewystarczający warunek myślenia dorosłego. Rozwijają się w związku z tym operacje systemowe, metasystemowe i paradygmatyczne, które wprowadzają myślenie osoby dorosłej na nowy, zdecydowanie bardziej złożony poziom przeprowadzania operacji umysłowych.

Jednostka w fazie wczesnej dorosłości przystępuje do realizacji ogólnego planu życiowego, czyli pewnej linii biograficznej, będącej niepowtarzalnym, indywidualnym wyrazem potrzeby samorealizacji. Związane to jest z koniecznością podejmowania wielu, często nieodwracalnych w skutkach decyzji, co obciążone jest ryzykiem egzystencjalnym i utratą szansy na optymalny przebieg cyklu życia (Levinson i inni, 1978), dlatego ważną rolę w życiu młodego dorosłego może odegrać mądry doradca, mentor. D. Levinson uważał znalezienie mentora i rozwijanie z nim więzi o cechach relacji mistrz – uczeń, za bardzo ważne zadanie rozwojowe młodego dorosłego. Mentor ma pomagać w sposób moralny, kompetentny i rzeczowy, pomagać w precyzowaniu planów i stymulować do dokonywania pozytywnych wyborów, co ma służyć osiągnięciu nadrzędnego celu, czyli marzenia życia. Jeżeli młody dorosły zdoła znaleźć nauczyciela – przewodnika, to może w pełni realizować swoją dorosłość i budować podwaliny do późniejszych etapów w życiu, kiedy to on być może stanie się mentorem dla następnych pokoleń.

D. Levinson w swojej koncepcji rozwoju analizuje też zadania związane z seksualnością człowieka. Wczesna dorosłość, zdaniem tego autora, obfituje właśnie w zachowania o charakterze seksualnym i jest okresem zaistnienia początkowego sposobu realizacji potrzeby seksualnej w dorosły, dojrzały sposób. We wcześniejszym okresie adolescencji i przejścia do dorosłości następuje budowanie sposobów ekspresji seksualnej, natomiast w erze wczesnej dorosłości, szczególnie w fazie debiutu w świecie dorosłych, młody człowiek testuje, klaruje i wybiera charakterystyczne indywidualnie zachowania i postawy seksualne. W obszarze aktywności seksualnej faza debiutu w świecie dorosłych naznaczona bywa tendencjami do poszerzania swych kompetencji seksualnych, eksperymentowania i maksymalizowania sposobów uzyskiwania rozkoszy. Opiera się to na realizowaniu pierwszego zadania tego czasu (eksploracji możliwości). Młodzi dorośli, którzy pragną realizować to zadanie, są otwarci na nowe sposoby osiągania zaspokojenia seksualnego, częściej podejmują próby zachowań nowatorskich i niekonwencjonalnych, sprawdzając w ten sposób granice swoich możliwości i preferencji. Częściej też zmieniają partnerów seksualnych w ramach poszukiwań doznań i zachowań optymalizujących satysfakcję seksualną. Z tego też powodu osoby w okresie debiutu w świecie dorosłych, realizujące pierwsze zadanie, częściej mogą nawiązywać przelotne kontakty seksualne, i mieć mniejsza ochotę na zawieranie trwałych związków psychoseksualnych. Istnieje jednak konieczność realizowania drugiego zadania (stworzenia stabilnej struktury), w tym samym czasie. Młody dorosły, bardziej stawiający na realizację tego zadania, raczej cechować się będzie mniejszym zakresem poszukiwań erotycznych, może mniej eksperymentować i bardziej nastawiać się na podtrzymywanie tego poziomu satysfakcji seksualnej, który wydaje się możliwy do realizacji, bez konieczności podejmowania ryzyka, na przykład poszukiwania nowego partnera, lub zdecydowanych zmian w sposobie zachowań seksualnych. Konsekwencją takiej strategii powinna być mniejsza liczba partnerów, i/lub mniejsze zróżnicowanie form ekspresji płciowej. Młodzi dorośli, nastawieni na realizację drugiego zadania, jako główny cel wczesnej dorosłości, częściej inwestują w stworzenie współpracującego układu między cechami indywidualnymi jednostki a społeczeństwem. Grupa ta charakteryzuje się tendencją do podtrzymywania i rozbudowywania więzi interpersonalnych, a co za tym idzie, szybciej decydują się na stworzenie stałego związku psychoseksualnego. Jest to zgodne z tym, co D. Levinson opisuje, jako podstawowe zadania rozwojowe wczesnej dorosłości. Autor wymienia na pierwszym planie znalezienie partnera i nawiązanie z nim więzi seksualnej. Młodzi dorośli czynią to poprzez eksplorowanie swoich możliwości i konfrontowanie ich z innymi dorosłymi, oraz tworzenie stabilnego, zorganizowanego funkcjonowania w grupach społecznych. W sferze seksualnej oznacza to rozwijanie więzi intymnej i ustabilizowanie się kontaktów seksualnych. Współżycie płciowe ujawnia wtedy indywidualne preferencje i przyjmuje charakterystyczne formy wyrazu. Miłość, podstawowa siła tego stadium, ułatwia ekspresję seksualności osób, które w okresie adolescencji przede wszystkim inicjowały i oswajały się z określonymi formami zachowań w rolach płciowych, a obecnie poszerzają swoje doświadczenia seksualne, nawiązują i utrwalają relacje interpersonalne o charakterze erotycznym. Można zatem powiedzieć, że czas bycia młodym dorosłym pozostaje pod presją potrzeby znalezienia partnera – obiektu miłości.

Kolejną prawidłowością charakterystyczną dla okresu wczesnej dorosłości jest kwestia generacyjności. Kobieta i mężczyzna w tym aspekcie uzyskują zdolność do projektowania własnej tożsamości w nowe pokolenie, podejmując rolę rodzica lub mentora. U kobiet jest to naturalny przejaw świadomości możliwości macierzyństwa, poczucia „wewnętrznej przestrzeni”, mężczyźni mają być natomiast zorientowani na opiekę (Erikson, 1982). Kobiety łatwiej wyrażają swoją genercyjność poprzez macierzyństwo, a mężczyźni osiągają ten rozwojowy efekt przez intelektualne lub profesjonalne zaangażowanie (Erikson, 1968).

Kolejnym zadaniem tego wieku jest skonkretyzowanie innych marzeń zarysowanych w fazie dorastania. Chodzi tu głównie o zdobycie umiejętności satysfakcjonującego sposobu spędzania wolnego czasu, realizowania zainteresowań, upodobań, różnych przejawów hobby.

R. Havinghurst (Havinghurst, 1972, 1981) wyróżnia dla opisywanego tu okresu następujące zadania rozwojowe:

Wybór małżonka;

Uczenie się współżycia z nim;

Powiększenie własnej rodziny;

Wychowywanie dzieci;

Kierowanie domem;

Podjęcie pracy zawodowej;

Podjęcie obowiązków obywatelskich;

Znalezienie odpowiadającej sobie grupy społecznej.

Jak widać, w wyliczeniu przedstawionym powyżej zawierają się także tezy koncepcji E. Eriksona i D. Levinsona, co potwierdza powszechność spojrzenia na rozwój młodych dorosłych w ujęciu life –span.

Podsumowując, okres wczesnej dorosłości jest nie tylko okresem największej żywotności, pełni sił fizycznych i sprawności intelektualnej, twórczej ekspansji, prowadzącej do samorealizacji w rodzinie i pracy, ale i czasem największego spiętrzenia wielu zadań, obowiązków, dylematów i ambicji, które zwykle trudno pogodzić. Dlatego jest to epoka zwykle najbardziej dramatyczna, dużych sukcesów, ale i wielkich napięć. W aspekcie seksualnym wczesna dorosłość, a szczególnie debiut w świecie dorosłych (lata 22 – 28), są czasem dużej intensywności zachowań seksualnych, poszukiwania najefektywniejszych sposobów osiągania satysfakcji (realizacja osobistych preferencji seksualnych), budowania związków psychoseksualnych i rozwijania więzi z wybranym partnerem – obiektem miłości.

Wydaje się badawczo uzasadnione i poznawczo ciekawe, w jaki sposób funkcjonują seksualnie młodzi dorośli wchodzący w okres życia, kiedy pojawiają się przed nimi różnorodne, nierzadko wykluczające się zadania rozwojowe. Może to mieć znaczenie dla działań wychowawczych i jednocześnie wyzwaniem dla współczesnej pedagogiki, jak przygotowywać jednostki, znajdujące się na wcześniejszych etapach życia (dzieciństwo i dorastanie, oraz wchodzenie we wczesną dorosłość w terminologii Levinsona), do podejmowania adekwatnych, nie narażonych na ryzyko urazu i frustracji, zachowań seksualnych, oraz, w jaki sposób rozwijać umiejętności umożliwiające w miarę możliwości harmonijne realizowanie zadań rozwojowych, charakterystycznych dla młodych dorosłych.