Masochizm (algolagnia passiva, passiofilia) według klasyfikacji ICD – 10, oznacza preferowanie aktywności seksualnej obejmującej doświadczanie co najmniej jednego z następujących doznań:

1. ból,

2. upokorzenie,

3. krępowanie.

Masochizm jest odchyleniem polegającym na osiąganiu rozkoszy seksualnej w sytuacji całkowitego podporządkowania się wobec partnera, który może zadawać ból lub w inny sposób dręczyć masochistę. Uległość łączy się z utratą indywidualności i rezygnacją z wolności osobistej. W takiej sytuacji upokorzenia i nadużycia fizyczne są odczuwane jako rozkosz seksualna. Nazwa pochodzi od nazwiska Leopolda von Sacher-Masocha, austriackiego powieściopisarza, który w swojej twórczości literackiej opisywał własne doświadczenia o charakterze masochistycznym. U podstaw masochizmu tkwi duży stopień zależności od partnera, dla którego znosi się najcięższe ofiary, aby go nie stracić. Jak łatwo się domyślić, uzupełniającym się i pasującym partnerem dla masochisty jest osoba o skłonnościach sadystycznych. Takie związki sado-masochistyczne, mają tendencję do dużej trwałości i jeżeli tylko nie przekroczą poziomu zagrożenia życia w trakcie praktyk seksualnych, mogą osiągać wzajemnie wysoki poziom satysfakcji seksualnej.

M. Hirschfeld (Imieliński, 1990), pod względem wyboru partnerów seksualnych rozróżnił trzy typy masochistów. Pierwszy to osoby, które największą rozkosz osiągają w sytuacji degradacji pozycji społecznej. Stąd preferują takie gry, kiedy ulegają swemu panu (pani) jako służący, niewolnicy, i tym podobne. Jest to grupa najliczniej reprezentowana. Drugi typ to masochiści „chłopięcy”, którzy naśladują niedojrzałych młodzieńców w roli wychowanków, podlegających rozkazom „nauczycielek”, „wychowawczyń” czy „guwernantek”. Trzeci typ łączy się z osobami, które chcą być degradowane do poziomu zwierząt. Ludzie ci uzyskują rozkosz w sytuacji, kiedy są nazywani jak zwierzęta i zachowują się w sposób odpowiedni do odgrywanego gatunku. Pragną być ujeżdżani, aportujący, i tym podobne.

Z. Lew-Starowicz (Lew-Starowicz, 2000), wyodrębnia pięć poziomów masochizmu:

1. Podporządkowywanie się osobie partnera, co wiąże się z samoponiżaniem i nastawieniem na zaspokajanie wszystkich oczekiwań partnera z jednoczesną rezygnacją z realizacji własnych potrzeb,

2. Ograniczenie potrzeb masochistycznych do fantazji erotycznych, które mogą towarzyszyć różnych zachowaniom seksualnym, na przykład masturbacji,

3. Realizacja potrzeb masochistycznych poza stałym związkiem małżeńskim. Może to być korzystanie z komercyjnych usług seksualnych lub romans.

4. Prowokowanie podświadomie partnera do przejawów niezadowolenia, agresji. Najczęściej ujawnia się taka preferencja podczas kłótni i awantur.

5. Prowokowanie partnera do sadystycznych zachowań seksualnych. Są to zachowania, często przybierające różne formy, których celem jest przeżycie doświadczenia cierpienia, bólu i upokorzenia. Oprócz oczekiwanych wprost zachowań bicia, czy maltretowania, masochista może dążyć do na przykład koprolagnii, urolagnii, zespółu prowokowanej zdrady, itd.